عشق از نیاز بر مى‏آید. اما کدام نیاز؟

راحت‏تر بگویم: عشق خود نیاز است، اما نیاز به تبدیل شدن و به این‏گونه از بن‏بست رهیدن، از خود خلاص شدن و به معشوقى که بالاترش یافته‏اى پیوستن و با او ماندن. چون هنگامى که بودن تو، ماندن است و ماندن تو، مرگ است و گند است، باید این بودن، از بن‏بست ماندن نجات بگیرد. باید در راهى بیفتد و جهتى بیابد. این نیاز، عشق است و عشق از این نیاز برخاسته.

و این عاشق است که به راحتى مى‏تواند خودش را بدهد، که خودِ برترى را به دست آورده است. مى‏تواند فناء شود که وسعت بزرگ‏ترین را شناخته است؛ وسعتى که وجودش در آنجا حصار است و دیوار است و قلعه است و فرو ریختنش، بیشتر شدن است و بزرگ‏تر شدن است و باقى ماندن است و از بن‏بست رهیدن و ادامه یافتن.

آنچه ما با نام عشق امام با آن مأنوس شده‏ایم و به آن دل بسته‏ایم، عشق نیست و این نیاز ادامه یافتن و حرکت کردن نیست، که نیاز به سرگرم شدن‏ و تنوع داشتن است.

آنچه ما در برابر امام داریم هنوز تا این عشق فاصله دارد. ما از امام نه خودش و نه خودمان، که خانه و زندگى را مى‏خواهیم و از او به جاى مغازه و بیل و کلنگ استفاده مى‏کنیم. ما بیشترها را فداى کم‏ترها کرده‏ایم. و این است که عشق نیست بازى است. مثل بازى بچه‏هایى است که متکاها را زیر پایشان مى‏گذارند، تا به عروسک‏هایشان برسند و همین که رسیدند، فرار مى‏کنند. سوداگرى است مثل سوداگرى آن رند که مى‏گفت حیف است که انسان از غیر امام چیزى بخواهد. در حالى که حیف است از امام، غیر از امام، چیزى بخواهیم. ما از امام، امامت را مى‏خواهیم و این عشق ماست و از او وسیله‏ى راه یافتن و جهت گرفتن مى‏سازیم و این توسل ماست. جز این عشق و توسل، ظلم است، جفاست.

امام وسیله است، براى چه؟ براى نان و آب و زن و فرزند؟

این‏ها که وسیله‏هایى دیگر دارند. او وسیله‏ى رسیدن است، جهت یافتن است، حرکت کردن است. پس توسل به او، به کار گرفتن او در جایى است که جایگاه اوست و در خور اوست. از او باید حرکت، جهت و هدایت گرفت. او را براى این کارها گذاشته‏اند.

توسل به امام این نیست که از او به جاى دست و پا و بیل و کلنگ کار بکشیم و او را وسیله‏ى هوس‏ها و پل توقع‏ها بسازیم.

آیا این است توسل؟

و اما عشق ما بازى است، سوداگرى است، نیازهاى پایین و محدود است، ماندن است نه جهت یافتن و رفتن. ما مى‏خواهیم از معصوم به سمت خود بکشیم، در حالى که آنچه با ما باشد و با ما بماند فناء است، گند است؛ «ما عندکم ینفد، آنچه پیش شماست تمام مى‏شود. آنچه با آن‏هاست باقى است؛ و ما عنداللّه باق».

آنچه با خداست باقى است، پس ما باید خود را به آن طرف بکشیم.

 تو مى ‏آیى، ص:  75