شروع حرکت که ضرورت حرکت نیز از آن مایه مى‏گیرد، از لحظه‏اى است که تو مى‏فهمى از همه چیزهایى که با آنها مأنوس هستى، بزرگ‏ترى.

بزرگ‏ترى؛ چون آنها به تو ختم شده‏اند و تو میوه این درختى و هیچ وقت به ریشه و خاک و سنگ، برگشت نخواهى کرد.

یکى از اساتید ما مى‏گفت: همه پدیده‏ها به تو ختم مى‏شوند و وجود تو یک وجود مسلط است. در مقایسه با دیگر حیوانات تو بر روى دو پا ایستاده‏اى و آنها چهار پا هستند. آنها در دست تو هستند. آنها به تو ختم شده‏اند، پس چطور مى‏شود که تو دوباره به آنها ختم شوى و رجعت تو به سوى آنها باشد؟

این بینش را، حتى همان روستایى، همان عوام الناسى که ما از آنها دست شسته‏ایم، به دست آورده‏اند و ابوذر و بلال و سلمان شده‏اند. ابوذرهایى که از خط بهره‏مند نبودند، از یک چنین بینشى برخوردار بودند و شروع حرکت نیز از چنین بینشى است که عظمت انسان در بینش اوست، نه دانش او.

مادام که این بینش نباشد، مجموعه آگاهى و دانش انسان وسیله و دستاویزى براى قدرت‏ها و طاغوت‏ها مى‏شود؛ چون انسانى که بینش ندارد دانش او، نقطه ضعفش مى‏شود، از او مهره‏اى مى‏سازند تا در نقشه‏هاىِ جهنمىِ خودشان بهره‏بردارى کنند.

ثوره‏ ها و انقلاب‏هایى که انبیاء به وجود مى‏آوردند، از همین بینش مایه مى‏گرفت. سوره روم نشان مى‏دهد ثوره‏ها و انقلاب‏ها، ثوره‏هایى بوده‏اند که با ابزار تولید رابطه داشته‏اند، با زمین رابطه داشته‏اند: «اثَارُوا الْارْضَ وَ عَمَرُوها» (روم/9)

، در حالى که انقلاب انبیاء بنیادى‏تر بود. آنها یافته بودند مادامى که انسان دگرگون نشده باشد، هر نوع دگرگونى و انقلابى به جایى منتهى نخواهد شد. به تعبیر امیرالمؤمنین (ع) انبیاء کارشان این بود: «یُثِیرُوا لَهُم دَفَائِنَ الْعُقُولِ»(  نهج البلاغه خطبه 1)

؛ کار آنها انقلاب در اندیشه‏ها و سنجش‏هایى بود که در جریان تولید مدفون شده بودند و باید برانگیخته و احیاء مى‏شدند.

تفاوت انقلاب‏ها با یکدیگر در همین است و عمق انقلاب اسلامى در این است که انسان را دگرگون مى‏کند. مادامى که انسان دگرگون نشده باشد، هیچ نوع دگرگونى را در سطح جامعه‏اش نمى‏تواند تحمل کند. اگر بخواهى چیزى را از او بگیرى، باید امتیاز زیادترى بدهى و اگر بخواهى او را به یک گام حق‏ دعوت کنى، باید ده گام باطل با او بردارى.

                       کتاب حرکت، ص: 21